Zmiana umowy o zamówienie publiczne.
Zmiana umowy o zamówienie publiczne to problem, który w praktyce pojawia się bardzo często. Po zmianach ustawy Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2015 r., poz 2164) wprowadzonych nowelizacją z 22 czerwca 2016 r. (Dz. U. poz. 1020), które weszły w życie 28 lipca 2016 r. problem ten nabrał jeszcze większego znaczenia dla zamawiających jak i wykonawców. Nowelizacja bowiem nie tylko wprowadziła nowe przesłanki dopuszczalności takiej zmiany. Wprowadzono także możliwość rozwiązania umowy o zamówienie publiczne przez zamawiającego (między innymi) w przypadku, gdy zmiany dokonano z naruszeniem wskazanych przepisów ustawy. Niewłaściwie dokonana zmiana umowy o zamówienie publiczne może prowadzić do jej rozwiązania. Warto przeanalizować dokładniej aktualny stan prawny w tym zakresie.
W poniższym artykule robi to prawnik z naszej Kancelarii Radców Prawnych specjalizującej się w zamówieniach publicznych. Sprawdź ofertę kancelarii na stronie Zamówienia Publiczne.
Zmiana umowy o zamówienie publiczne – zmiana istotna, a zmiana nieistotna
Zgodnie z przepisami obowiązującymi do 28 lipca 2016 r. zakazane były wszystkie istotne zmiany postanowień umowy w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru wykonawcy. Nie dotyczyło to sytuacji, gdy zamawiający przewidział możliwość zmian i określił ich warunki w ogłoszeniu o zamówieniu bądź w SIWZ. Po nowelizacji podstawowa regulacja jest bardzo podobna: co do zasady umowa o zamówienie publiczne nie może być zmieniana, jednak zamawiający może przewidzieć zmiany w SIWZ bądź ogłoszeniu. Znowelizowana ustawa podtrzymuje ogólną zasadę, że nieistotna zmiana umowy o zamówienie publiczne będzie zawsze dopuszczalna.
Zmiana umowy o zamówienie publiczne przewidziana w ogłoszeniu o zamówieniu lub SIWZ
Od wyżej wspomnianego zakazu ustawa w nowym brzmieniu przewiduje cały katalog wyjątków. Są to sytuacje, w których należy uznać, że zmiana umowy o zamówienie publiczne jest dopuszczalna. I tak nadmieniony już wcześniej wyjątek obejmujący zmiany przewidziane w ogłoszeniu o zamówieniu lub SIWZ występujący w poprzednim stanie prawnym został obecnie doprecyzowany. Potencjalna zmiana umowy o zamówienie publiczne musi być zawarta w ogłoszeniu lub SIWZ w postaci jednoznacznych postanowień umownych, określających nie tylko warunki wprowadzenia zmiany, ale także jej charakter oraz zakres.
Zgodnie z pismem UZP dotyczącym prawidłowego formułowania klauzul umownych na podstawie art. 144 ust. 1 pkt 1 PZP, aby możliwa była skuteczna modyfikacja umowy o zamówienia publiczne konieczne jest precyzyjne sformułowanie opisu okoliczności uzasadniających zmianę umowy oraz dokładne określenie zmian, które nastąpią w razie wystąpienia tychże okoliczności. Oznacza to, iż, zgodnie z podanym w w/w piśmie przykładem niewłaściwe będzie zastrzeżenie zmiany terminu realizacji zamówienia na roboty budowlane z uwagi na złe warunki atmosferyczne – właściwa klauzula powinna bowiem wskazywać konkretnie warunki (np. opady śniegu), które występujące w precyzyjnie określonym okresie czasu wpłyną na wydłużenie terminu realizacji w dokładnie oznaczony sposób (w dniach, tygodniach, miesiącach).
Zmiana umowy o zamówienie publiczne – zamówienia dodatkowe i zmiany konieczne
Kolejne, nowododane przesłanki dopuszczalności zmiany umów o zamówienia publiczne wydają się wychodzić naprzeciw problemom, z którymi często wykonawcy i zamawiający mogą spotkać się w praktyce. Przewidziana została bowiem możliwość zmian, które dotyczą dodatkowych, nieobjętych zamówieniem podstawowym dostaw, usług lub robót budowlanych. Są one dopuszczalne, jeśli łącznie spełnione są następujące warunki. Po pierwsze – zmiana wykonawcy z powodów ekonomicznych lub technicznych nie jest możliwa. Po drugie – zmiana spowodowałaby istotną niedogodność lub znaczne zwiększenie kosztów dla zamawiającego. I w końcu – wartość zmiany stanowi co najwyżej 50% wartości pierwotnego zamówienia. Przesłanki te w istocie dotyczą zamówień dodatkowych, które zgodnie z poprzednim stanem prawnym były udzielane w trybie zamówień z wolnej ręki, a które obecnie będą dokonywane poprzez zmiany umów o zamówienia publiczne (tylko do wyżej wskazanej wartości). Zmiana ta wymaga pozytywnej oceny, ponieważ powinna wpłynąć na przyspieszenie i uproszczenie zamówień dodatkowych.
Dopuszczalna jest także zmiana umowy o zamówienie publiczne, gdy okaże się ona konieczna ze względu na okoliczności, których zamawiający działając z należytą starannością nie mógł przewidzieć. Zmiana może dotyczyć maksymalnie wartości do 50% wartości pierwotnego zamówienia. Ciężar dowodu jeśli chodzi o brak możliwości przewidzenia okoliczności, które spowodowały konieczność zmiany umowy o zamówienie publiczne spoczywa po stronie zamawiającego.
Podmiotowa zmiana umowy o zamówienie publiczne
Kolejne sytuacje, w których zmiana umowy o zamówienie publiczne będzie dopuszczalna dotyczą zmian podmiotowych po stronie wykonawcy umowy. I tak zmiany takie są dozwolone przez ustawę, gdy na podstawie zmian umowy przewidzianych w ogłoszeniu bądź SIWZ lub w wyniku przejęcia przez zamawiającego zobowiązań wykonawcy względem jego podwykonawców wykonawcę, któremu udzielono zamówienia, ma zastąpić nowy wykonawca, bądź też, gdy w wyniku połączenia, podziału, przekształcenia, upadłości, restrukturyzacji lub nabycia dotychczasowego wykonawcy lub jego przedsiębiorstwa.
Należy zaznaczyć, że w wypadku wystąpienia tej ostatniej sytuacji to konieczne jest, aby nowy wykonawca spełniał ogólne warunki pozwalające na jego udział w postępowaniu. Nadto zmiana umowy nie będzie dopuszczalna jeśli pociąga za sobą inne istotne zmiany umowy o zamówienie publiczne. Co ciekawe, to ostatnie ograniczenie nie zostało przewidziane w sytuacji, gdy zamawiający przejmuje zobowiązania wykonawcy względem podwykonawców. Zdaniem prawników naszej Kancelarii należy tę modyfikację ocenić pozytywnie. Dzięki temu zamawiający zachowuje pewną elastyczność w wypadku tego rodzaju zmiany podmiotowej.
Istotna i nieistotna zmiana umowy o zamówienie publiczne
Wreszcie należy zwrócić uwagę na to, że ustawodawca określił przesłanki pozwalające na wprowadzanie do umów o zamówienia publiczne zmian nieistotnych. W poprzednim brzmieniu, co już wcześniej zasygnalizowano, ustawa wprowadzała ogólny zakaz jedynie istotnych zmian umowy. A contrario – zmiany nieistotne były dozwolone. Po wejściu w życie nowelizacji zmiany nieistotne są dopuszczalne na zasadzie wyjątku. Nadto wprowadzona została rozbudowana definicja zmiany istotnej.
Uznawane za nieistotne ze względu na nieznaczną wartość są takie zmiany umów o zamówienia publiczne, których łączna wartość jest mniejsza niż kwoty określone w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów w sprawie kwot wartości zamówień oraz konkursów, od których jest uzależniony obowiązek przekazywania ogłoszeń Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej i mniejsza od 10 % (w przypadku usług i dostaw) lub 15 % (w przypadku robót budowlanych) wartości zamówienia. Niezależnie zaś od wartości nieistotne są takie zmiany, które nie spełniają przesłanek przewidzianych w definicji zmiany istotnej. Prawnicy naszej Kancelarii zgłębiają ten temat szczegółowo w kolejnym artykule.
Jak już wspominano zmiana umowy o zamówienia publiczne niezgodna z przepisami ustawy może prowadzić do stwierdzenia jej nieważności. W innych wypadkach także – zgodnie z nowymi przepisami – do rozwiązania umowy przez zamawiającego.
Wszystkich zainteresowanych skutecznym wprowadzeniem takich zmian do umowy zachęcamy do kontaktu z naszymi prawnikami lub wizyty w Kancelarii w Krakowie.