fbpx
  • +48 12 307 02 66
  • biuro@jwrp.pl
  • ul. Podskale 18/19, 30-522 Kraków
24paź2020

Prawo karne wobec alimentów.

Wiele osób nie jest świadomych, że uchylanie się od obowiązku alimentacji może stanowić przestępstwo na gruncie Kodeksu karnego. Tymczasem niealimentacja była w naszym państwie czynem zabronionym już choćby na gruncie Kodeksu karnego z 1932 czy też 1969 r. Jest nim też obecnie (reguluje ją art. 209 Kodeksu karnego).

Przestępstwo niealimentacji w kodeksie karnym.

W 2017 r. ustawodawca znowelizował art. 209 Kodeksu karnego, zasadniczo rozszerzając ochronę osób uprawnionych do otrzymywania alimentów. Obecnie odpowiedzialność karna za niepłacenie alimentów może powstać już w przypadku 3-miesięcznego opóźnienia w płatności alimentów. W poprzednim stanie prawnym ustawodawca nie konkretyzował wysokości zaległości czy czasu jej trwania – sprawca odpowiadał za ,,uporczywe” uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego.  Wprowadzona zmiana wydaje się korzystna dla osób uprawnionych, ale w konkretnej sytuacji może przynieść skutki odwrotne od zakładanych, kiedy potencjalny sprawca celowo będzie w taki sposób dokonywać płatności, aby nie popelnić przestępstwa, ale jednocześnie nie uiszczać alimentów na czas. Takie zachowanie dla uprawnionego może nieść negatywne skutki, szczególnie jeśli potrzebuje on stałych comiesięcznych wpływów. Na gruncie poprzedniego stanu prawnego zachowanie takiego sprawcy można było uznać za ,,uporczywe” i przypisać jednostce odpowiedzialność karną. Obecnie, w związku z konkretną przesłanką – wymaganym okresem 3 miesięcy – już nie.

Przestępstwo niealimentacji. Klauzule bezkarności.

Zmiana kodeksu karnego z 2017 r. wprowadziła dwie insytucje pozwalające na uniknięcie odpowiedzialności karnej pomimo opóźnień w zapłacie alimentów. Pierwsza z nich daje możliwość niepodlegania karze w przypadku, gdy sprawca niealimentacji nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiści całość zaległości. Sprawca realizując w ten sposób swój obowiązek w stosunku do uprawnionego, unika odpowiedzialności karnej, a postępowanie w stosunku do niego jest umarzane.

Jeśli unikanie przez zobowiązanego płacenia alimentów skutkowało problemami z zaspokojeniem fundamentalnych potrzeb przez uprawnionego, umorzenie nie będzie możliwe. Jednak jeżeli nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego sprawca w całości uiści zaległe alimenty, sąd może odstąpi od wymierzenia kary. Decyzja w tym zakresie uzależniona jest od stopnia winy i społecznej szkodliwości popełnionego czynu.

Przestępstwo niealimentacji od 2017 r. – ocena zmian.

W mojej ocenie regulacja przestępstwa niealimentacji  z 2017 r. z pewnością posiada i wady, i zalety. Zasadniczo rozszerzyła ochronę uprawnionych do świadczeń alimentacyjnych, jednakże przy okazji, poniekąd ,,wpadkowo” zdepenalizowała pewne zachowania, za które można było ponosić odpowiedzialność na gruncie poprzedniego stanu prawnego.

Z pewnością za korzystne należy uznać wprowadzenie powyżej opisanych klauzul niekaralności. W przypadku uchylania się od alimentów z ,,czystej złośliwości”, roztargnienia, kiedy sprawca posiada fundusze na uiszczenie zaległości, wskazana instytucja może znaleźć zastosowanie i prowadzić do sprawnej zapłaty należności uprawnionemu. Klauzule mogą stanowić dodatkową motywację dla zobowiązanego, aby zaległości uiścić. Z drugiej strony jednak takie rozwiązanie nie uwzględnia uszczerbku finansowego, jaki mogła ponieść jednostka na skutek oczekiwania na przysługujące jej świadczenia. Przykładowo bowiem alimenty mogą służyć opłaceniu rachunków, czynszu. Zaleganie ze wskazanymi płatnościami może skutkować koniecznością zapłaty kar, odsetek za opóźnienie, etc. Uprawniony uzyskując zaległość w podstawowej wysokości
w późniejszym terminie może być więc poszkodowany.

Ochrona uprawnionych do alimentów a prawo cywilne.

Analizując problem uiszczania alimentów, trzeba pamiętać, że są one świadczeniem cywilnoprawnym. I być może to od zmian tych regulacji mógł zacząć ustawodawca chcąc chronić uprawnionych do alimentów. Warto tu wskazać, że same postępowania dotyczące przestępstwa niealimentacji są bardzo często umarzane ze względu na brak realizacji przesłanki w postaci ,,uchylania się” od obowiązku alimentacyjnego. Znamię ,,uchylać” oznacza bowiem, że zobowiązany obiektywnie może alimenty zapłacić, tylko nie chce tego zrobić. W związku z powyższym w przypadku gdy zobowiązany nie ma środków, nie przypiszemy mu spełnienia przesłanki uchylania się. W praktyce sprawcy często wykorzystują ten fakt i ukrywają swoje dochody, aby nie dało się przypisać im odpowiedzialności.

Login to your Account