Umowa zlecenia a składki ZUS w 2016 roku
1 stycznia 2016 roku weszła w życie ustawa z 23 października 2014 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw. Pierwsza zasadnicza zmiana, jaką wprowadza nowelizacja to nowe zasady odprowadzania składek od umów cywilnoprawnych, takich jak umowa zlecenia, w przypadku zbiegu tytułów do ubezpieczeń. Druga, to wprowadzenie obowiązku odprowadzania składek od przychodów uzyskiwanych z tytułu zasiadania w radach nadzorczych. O ile druga z w/w zmian nie budzi większych wątpliwości (i ubezpieczeni zdążyli się z nią pogodzić :)), to kwestia odprowadzania składek od umów zlecenia nadal nie jest do końca jednoznaczna. Krakowska kancelaria prawna omawia prawne i praktyczne skutki tej zmian.
Poprzednio osoba zatrudniona w kilku miejscach na podstawie umowy cywilnoprawnej mogła wybrać, z którego zlecenia odprowadza składki na ubezpieczenia społeczne. Jeśli zleceniobiorca nie wybrał sobie tytułu do ubezpieczeń społecznych, stanowiła go najwcześniej zawarta umowa zlecenia.
Bez znaczenia były tutaj wartości poszczególnych umów. Oznacza to, że zleceniobiorca mógł jako tytuł ubezpieczeniowy wskazać umowę o wartości kilkuset złotych. Jednocześnie mógł pobierać wynagrodzenie z umowy zlecenia opiewającej na znacznie wyższą kwotę i od tej drugiej umowy odprowadzając tylko składkę zdrowotną oraz zaliczki na podatek dochodowy. Przedsiębiorcy i zleceniobiorcy korzystali często z tego rozwiązania oszczędzając na kosztach pracy. Teraz będzie znacznie trudniej.
Umowy zlecenia – kogo zmiany nie dotyczą.
Zmiany w zakresie odprowadzania składek ZUS od zleceń nie obejmą osób, które co prawda spełniają warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów (m.in. pracy nakładczej, zlecenia, działalności gospodarczej), ale odprowadzają składki od umowy opiewającej na kwotę odpowiadającą co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę (w roku 2016 – 1.850 zł. brutto).
W takim przypadku umowa ta stanowi tytuł ubezpieczeniowy, a pozostałe umowy zlecenia nie podlegają obowiązkowym składkom do ZUS. Będzie trzeba natomiast od nich odprowadzać składkę zdrowotną. Od ewentualnych umów o dzieło nie trzeba odprowadzać ani składek ubezpieczeniowych, ani zdrowotnej.
Składki od umowy zlecenia – nowe zasady.
Utrzymana została zasada, że w przypadku posiadania przez ubezpieczeniowego kilku umów cywilnoprawnych, może on wybrać, która z tych umów ma stanowić tytuł ubezpieczeniowy. Jest jednak różnica – zleceniobiorca nie może wybrać umowy, której wartość opiewa na kwotę niższą niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
Kilka umów zlecenia – kiedy składki od wszystkich umów.
Problem, zdaniem naszych prawników, pojawia się przede wszystkim w następującej sytuacji. Zleceniobiorca jest stroną kilku umów, jednak wartość żadnej z nich nie przekracza wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Wówczas zleceniobiorca powinien odprowadzić składki ubezpieczeniowej od wszystkich zleceń. I tu pojawia się istotna wątpliwość – czy chodzi o składki od kilku umów do kwoty odpowiadającej wysokości minimalnemu wynagrodzeniu za pracę, czy też – o składki od wszystkich umów zlecenia naliczane w pełnej wysokości. Ustawa nie daje jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie, a komentarze jakie się pojawiają są sprzeczne. W opinii naszej Kancelarii Prawnej ustawodawca miał na myśli oskładkowanie kilku zleceń do wysokości odpowiadającej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę. Rodzi to jednak szereg praktycznych trudności dla stron umowy zlecenia. Wynikają one z konieczności monitorowania, czy podlegają oni ubezpieczeniu i jeśli tak – w jakiej wysokości powinni odprowadzać składki.
Umowa zlecenia i działalność gospodarcza.
Sytuacja osób prowadzących działalność i wykonujących umowę zlecenie w nowym roku nie ulega zmianie.
Jeżeli umowa zlecenia obejmuje prace pokrywające się z zakresem działalności firmy, przedsiębiorca odprowadza składki jedynie z prowadzonej przez siebie działalności.
Jeśli umowa zlecenia dotyczy innej pracy, to w zależności od tego, jakie jest wynagrodzenie z tytułu zlecenia, tytułem ubezpieczeniowym będzie ta umowa lub prowadzona działalność gospodarcza. Przy czym składki z działalności gospodarczej a nie od umowy zlecenia trzeba będzie zapłacić nawet jeśli przewidziane w niej wynagrodzenie będzie wyższe niż pensja minimalna, ponieważ zgodnie z art. 9 ust. 2 a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zleceniobiorca prowadzący jednocześnie działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania zlecenia uzyskuje wynagrodzenie niższe od najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność, czyli 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.
W 2015 r. podstawa ta wynosiła 2375,40 zł. Zlecenie może zostać wybrane jako tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń tylko wtedy, gdy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest równa co najmniej minimalnej podstawie z działalności.
Zleceniobiorca – obowiązek poinformowania o innej umowie zlecenia.
Znowelizowana ustawa przewiduje, że jeżeli do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest zobowiązany więcej niż jeden płatnik składek, składka jest opłacana przez każdego płatnika. Może być inaczej tylko, jeżeli ubezpieczony przedłoży płatnikowi dokumenty, z których wynika brak konieczności opłacania składek.
Oznacza to, że na zleceniobiorcy spoczywa obowiązek zawiadamiania płatnika (zleceniodawcy) o uzyskiwanych dochodach z tytułu innych umów. Dopóki bowiem zleceniodawca nie otrzyma stosownych dokumentów od umowy z zatrudnioną przez siebie osobą opłaca wszystkie składki. Jest to bardzo problematyczna zasada, ponieważ obejmuje ona obowiązek informowania na bieżąco o wszelkich zmianach sytuacji ubezpieczeniowej zleceniobiorcy. Powinien on pamiętać o tym, żeby poinformować zleceniodawcę o rozwiązaniu/wygaśnięciu innej umowy zlecenia. Powinien także informować, że wynagrodzenie z innej umowy zlecenia nie zostało wypłacone w danym miesiącu. Brak płatności za umowę stanowiącą dla zleceniobiorcy tytuł ubezpieczeniowy będzie skutkował powstaniem obowiązku ubezpieczeniowego co do drugiej umowy.
Wreszcie nowelizacja przewiduje odpowiedzialność zleceniobiorcy w przypadku przekazania zleceniodawcy błędnej informacji. Jest to jednak temat na odrębny artykuł. Wszystkie artykuły, przygotowywane przez prawników i radców prawnych Kancelarii znajdują się tutaj.
