fbpx
  • +48 12 307 02 66
  • biuro@jwrp.pl
  • ul. Podskale 18/19, 30-522 Kraków
23paź2013

Wolontariat pracowniczy

Popularny na świecie wolontariat pracowniczy kilka lat temu pojawił się również w Polsce. Program wolontariatu pracowniczego, jako element strategii CSR (corporate social responsibility – społeczna odpowiedzialność biznesu) realizuje już kilkanaście dużych, międzynarodowych firm, a ostatnio inicjatywą coraz bardziej interesują się mniejsze przedsiębiorstwa. Niezależnie od tego, czy za kilka lat wolontariat pracowniczy okaże się stałym elementem działalności odpowiedzialnych przedsiębiorców, czy krótkotrwałą modą, pracodawcy coraz częściej zadają pytania związane z tą instytucją i rozważają wprowadzenie jej w swoich firmach. Niniejszy artykuł przygotowany przez naszych radców prawnych ma za zadanie pomóc Państwu w podjęciu decyzji poprzez wyjaśnienie jej prawnych aspektów.

catzhuz7z8g-tim-marshall

Czym jest wolontariat pracowniczy?

To jedno z narzędzi społecznej odpowiedzialności biznesu, które polega na świadomym i dobrowolnym angażowaniu się pracowników firm w działalność społeczną, inicjowanym i wspieranym przez pracodawcę. Wolontariat pracowniczy to nie tylko odpowiedź na potrzeby społeczne. Jest to również oryginalny i skuteczny sposób na poprawę wizerunku firmy, integrację pracowników i podniesienie ich zaufania do pracodawcy.

W praktyce wolontariat pracowniczy przybiera różne formy. Przykładowo pracownicy firmy pomagają potrzebującym (na przykład opieka nad dziećmi z domu dziecka), prowadzą warsztaty, organizują zbiórki zabawek/żywności, czy opracowują mini projekty pomocy potrzebującym, które następnie są finansowane z budżetu firmy. Zadaniem pracodawcy jest przede wszystkim zainicjować te działania i przeszkolić chętnych pracowników. Nierzadko także udziela finansowego wsparcia na rzecz projektów przygotowanych przez pracowników.

Co na to prawo?

W polskim prawie nie ma jeszcze regulacji wolontariatu pracowniczego. Obecnie jest to instytucja, do której zastosowanie znajdą przede wszystkim przepisy dotyczące wolontariatu w ogóle oraz kodeks pracy – w zakresie istniejącego stosunku pracy.

Sam wolontariat zdefiniowany został w ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Zgodnie z jej brzmieniem – stanowi nieodpłatne wykonywanie świadczeń odpowiadających świadczeniu pracy na rzecz organizacji pozarządowych i innych instytucji prowadzących działalność pożytku publicznego w zakresie ich działalności statutowej.

Wolontariat pracowniczy jest instytucję szczególną o tyle, że jest inicjowany, wspierany i organizowany przez pracodawcę.  Powstaje przez to trójstronna relacja: pracodawca-pracownik-organizacja społeczna. W świetle braku regulacji prawnych wolontariatu pracowniczego warto zdecydować się na podpisanie trójstronnego porozumienia, które regulowało będzie współpracę pomiędzy wszystkimi stronami wolontariatu pracowniczego. Warto także opracować odpowiednie dokumenty wewnętrzne, pozwalające realizować program wolontariatu.

Zachęcamy do kontaktu z naszymi prawnikami poprzez podane na stronie dane kontaktowe lub odwiedziny w naszej krakowskiej kancelarii prawnej w celu uzyskania pomocy w przygotowaniu takich dokumentów.

Wolontariat pracowniczy – regulacje wewnętrzne

Pracodawca powinien zadbać o istnienie wewnętrznych aktów regulujących kwestię wolontariatu pracowniczego. Przykładowo może to być odrębny regulamin programu wolontariatu lub stosowne zapisy mogą znaleźć się w regulaminie pracy, regulaminie wynagradzania, strategii rozwoju zasobów ludzkich, czy strategii CSR. Koniecznie trzeba dołożyć starań, aby program wolontariatu uregulowany został w sposób gwarantujący zgodność jego postanowień z przepisami prawa pracy.

Jakkolwiek jest to bardzo cenna inicjatywa, niewłaściwie przygotowana może w praktyce zbyt ingerować w prywatność pracowników. W konsekwencji może ona prowadzić do sprzeczności z prawem. Przykładowo warto zwrócić uwagę na to, aby wewnętrzne regulacje nie stwarzały możliwości interpretowania wolontariatu pracowniczego jako obowiązkowej inicjatywy (zwłaszcza jeśli miałby być świadczony w czasie wolnym od pracy), a także żeby unikać proponowania pracownikom w ramach wolontariatu podjęcia takich działań, które mogą być sprzeczne z ich światopoglądem (na przykład pomoc określonej mniejszości religijnej etc.). Podobnie warto rozważyć ewentualne zagrożenia związane z organizowaniem wśród pracowników akcji krwiodawstwa ponieważ może ona postawić pracownika niemogącego oddać krwi z uwagi na stan zdrowia, w sytuacji, w której poczuje się zobowiązany do ujawnienia pracodawcy swojej choroby.

W godzinach pracy, w czasie wolnym…

Na gruncie przepisów prawa pracy kwestią problematyczną jest to, w jakiej formie pracodawca może zorganizować pracownikowi czas na wykonywanie pracy wolontariusza. Kwestię tą można rozwiązać na kilka sposobów, przykładowo poprzez:

  • oddelegowanie pracownika do pracy na rzecz organizacji,
  • angażowanie się pracowników w działalność wolontariatu poza godzinami pracy,
  • udzielenie pracownikowi bezpłatnego urlopu w celu wykonywania wolontariatu,
  • udzielenie pracownikowi płatnego urlopu w celu wykonywania wolontariatu,
  • zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy na czas wykonywania wolontariatu,

Jeśli chodzi o oddelegowanie pracownika do wykonywania innej pracy, trzeba zauważyć, że musi ono być uzasadnione potrzebami pracy. Powierzana praca musi odpowiadać kwalifikacjom pracownika. O ile tą drugą przesłankę można spełnić, to trudno zdaniem naszych prawników uzasadniać potrzebami pracodawcy powierzenie pracownikowi wykonanie prac społecznych na rzecz organizacji pozarządowej. Ponadto zastosowanie takiego rozwiązania powoduje, że pracownik nie będzie w świetle prawa wolontariuszem. Po pierwsze dlatego, że otrzymuje wynagrodzenie za wskazane mu przez pracodawcę zadania. Po drugie zaś – jego działanie przestaje być dobrowolne, bo staje się poleceniem służbowym. Trzeba więc moim zdaniem wykluczyć możliwość zastosowania konstrukcji oddelegowania do realizowania programu wolontariatu pracowniczego.

Jakkolwiek można zdecydować się na ustalenie, że wolontariat pracowniczy będzie przez pracowników wykonywany po godzinach ich pracy, w praktyce może okazać się, że zainteresowanie pracowników poświęcaniem prywatnego czasu dla projektu inicjowanego przez pracodawcę będzie znikome.

… czy na urlopie?

Pracodawca może również udzielić pracownikowi urlopu na czas wykonywania wolontariatu pracowniczego. Może to być, na wniosek pracownika, urlop bezpłatny. Powoduje to jednak obiektywne zmniejszenie wynagrodzenia osoby, która chce włączyć się w wolontariat. Warto rozważyć możliwość udzielenia pracownikom dodatkowego urlopu płatnego w celu wykonywania wolontariatu pracowniczego. Citi Handlowy, który wprowadził program wolontariatu pracowniczego jako pierwszy w Polsce, zdecydował się na takie rozwiązanie. Każdemu pracownikowi, który chce pomagać w ramach wolontariatu przyznaje rocznie 1 dodatkowy płatny dzień urlopu.

Ponadto pracodawca może udzielić pracownikowi dnia wolnego od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, w czasie którego pracownik wykonywał będzie zadania wolontariatu pracowniczego.

Dwa ostatnie rozwiązania wydają się optymalne z punktu widzenia idei wolontariatu pracowniczego. Zapewniają one pracownikom możliwość podjęcia aktywności społecznej bez uszczerbku dla ich wynagrodzenia i urlopu wypoczynkowego.

Podsumowując

Wolontariat pracowniczy jest inicjatywą ważną i przynoszącą korzyści wszystkim stronom. Jednakże jego wdrożenie wymaga dużej ostrożności, zwłaszcza wobec niewystarczającej regulacji prawnej. Miejmy nadzieję, że w niedalekiej przyszłości prawo dogoni praktykę i stworzy pracodawcom odpowiednie ramy prawne dla tej działalności.

Nasza kancelaria świadczy szeroki zakres usług prawnych z zakresu prawa pracy. Jeśli zainteresował Państwa ten artykuł zachęcamy do zapoznania się z ofertą kancelarii Witas-Chłopek, Ludwikowska Kancelaria Radców Prawnych.

Login to your Account